Als je pleegkind 18 wordt, verandert er veel. Voor de wet is je pleegkind volwassen, maar lang niet altijd klaar om zelfstandig te leven. Hoe bereid je je kind hierop voor? Wat moet je allemaal regelen? We vroegen het Daan Gort, consulent bij Levvels expertisecentrum Overgang naar Volwassenheid.
‘De overgang naar volwassenheid begint eigenlijk al bij 16 jaar. Jongeren komen dan in de beginfase van jongvolwassenheid. Ze willen meer zelf beslissen en zich losmaken van hun opvoeders. Dat geeft soms frictie. Tegelijk krijgen ze wettelijk meer te zeggen. Zo mogen ze zelf kiezen welke hulp ze willen en welke informatie gedeeld mag worden met ouders of pleegouders. Dat is goed, want zo leren ze zelf keuzes maken. Maar makkelijk is het niet, zeker niet voor kinderen in de jeugdhulp, voor wie veel beslissingen in hun leven door andere genomen zijn.’
‘Keuzes maken moet je leren’
Volgens Daan is het daarom extra belangrijk om deze jongeren hier stap voor stap bij te begeleiden. ‘Sta naast je pleegkind. Praat over de toekomst, leg de gevolgen van keuzes uit, maar laat ze vervolgens zoveel mogelijk zelf beslissen. Keuzes maken moet je leren. Het is ook belangrijk dat ze bij die keuzes fouten mogen maken. Vraag: hoe zie jij je toekomst? Wat is daarvoor nodig? Doe dat op een open manier, niet te zwaar, maar wel bewust. Geef niet te snel je eigen mening of toekomstbeeld. Als jij open staat voor je pleegkind, staat hij of zij later ook open voor jouw advies.’
Valkuil
Vanaf 18 verandert er veel. ‘Jongeren moeten dan bijvoorbeeld hun eigen zorgverzekering afsluiten. Let op: soms kiezen ze onnodig dure pakketten of een hoog eigen risico. Ook financieel verandert er veel. Oefen op tijd met je pleegkind: wat komt er binnen, wat gaat eruit? Wat betekent het voor jou, ook financieel, om zelfstandig te wonen.
Een valkuil is de studiefinanciering. Pleegkinderen die studeren en nog thuis wonen, krijgen vaak een uitwonende beurs. ‘Dat lijkt fijn, maar het risico is dat jongeren wennen aan een hoog inkomen. Gaan ze op zichzelf wonen, dan krijgen ze ineens meer kosten en minder geld. Dan kan het voelen alsof je achteruitgaat als je uit huis gaat. Dat geeft geen prikkel om een woning te gaan zoeken.’
‘Zoek en creëer ingangetjes om gesprekjes aan te gaan’
Wonen
Pleegkinderen kunnen tot hun 21e bij hun pleegouders blijven wonen met pleegzorgvergoeding. Verlenging na 21 jaar is soms mogelijk, afhankelijk van de hulpvraag en goedkeuring van de gemeente. ‘Ik raad aan om vanaf 18 goed te kijken: waar kan je kind straks gaan wonen? Hoe zelfstandig is hij of zij? Is er begeleiding nodig? Hoe meer ondersteuning er nodig is, hoe langer de wachttijd. Soms kun je urgentie aanvragen, maar dat verschilt per gemeente. Jouw pleegzorgwerker kan helpen bij een aanmelding voor begeleid wonen.’
Je kunt je pleegkind al vanaf 18 jaar inschrijven bij Woningnet in jouw gemeente, ook als verhuizen nog niet aan de orde is. ‘Via vraagpuntenaan.nl kunnen pleegkinderen situatiepunten aanvragen, waardoor ze eerder aan een woning komen. Vergeet dat niet, dat kan echt verschil maken.’
Voorbereiding voorkomt problemen
Niet alleen de praktische, ook de emotionele voorbereiding is belangrijk. ‘Je wil voorkomen dat jongeren onvoorbereid op zichzelf gaan wonen en in een isolement raken, schulden maken of vastlopen. Zorg voor sociale steun, ook buiten het pleeggezin, en bouw daaraan voordat je pleegkind 18 is. Soms praten jongeren makkelijker met een andere volwassene. Vraag: met wie wil jij over je toekomst praten?
Levvel helpt hier jongeren en pleegouders graag bij. Zo biedt Levvel trainingen aan zoals KR18, een groepstraining van drie bijeenkomsten waarin jongeren leren over zelfstandigheid, sociale contacten en samenleven. Ook werkt Levvel aan de hand van de werkwijze Toekomst Gericht Begeleiden, specifiek voor jongeren van 16 tot 23 jaar, om sterk en zelfstandig de toekomst in te gaan.
Een goede voorbereiding voorkomt veel problemen. ‘Wacht niet tot je pleegkind 18 is. Begin al bij 16 jaar met gesprekken, kleine stappen richting zelfstandigheid en het regelen van praktische zaken. Zo geef je je pleegkind de kans om echt klaar te zijn voor volwassenheid.’
Tips om je pleegkind voor te bereiden:
>> Oefen thuis al met huishoudelijke vaardigheden (laat je kind het op zijn eigen manier doen!)
>> Schrijf je pleegkind op tijd in bij Woningnet (vanaf 18 jaar)
>> Vraag situatiepunten aan via vraagpuntenaan.nl
Handige sites voor pleegkinderen vanaf 16 jaar en pleegouders
Informatie over pleegzorg vanaf 18 jaar: pleegzorg.nl/bibliotheek
Checklist 16-17-18 jaar: levvel.nl/checklist
Actuele info per gemeente: kwikstart.nl
Hulp richting zelfstandigheid: levvel.nl/hulp-bij/volwassen-en-zelfstandig-worden
Big5-aanpak van Levvel: levvel.nl/aanbod/big5-16-23-jaar
